Segregacja śmieci bez tajemnic.

Tradycyjne kosze na śmieci, do których wrzucało się bez zastanowienia wszystkie odpady, odeszły już bezpowrotnie do lamusa, a w naszych domach coraz częściej zamiast jednego, gości kilka różnych pojemników. Segregacja śmieci to jednak nie tylko wymóg unijny, lecz przede wszystkim nawyk, dzięki któremu możemy poprawić stan środowiska i zdrowie naszej planety.

Pytanie tylko - jak robić to prawidłowo? Czy szklaną żarówkę można wyrzucić do pojemnika na szkło? Czy styropian wyrzucamy tam, gdzie inne tworzywa sztuczne? Co z tłustymi opakowaniami?

Odpowiadamy.

Przeciętny Polak statystycznie wytwarza w ciągu roku nieco ponad 300 kg śmieci, tymczasem wiele odpadów rozkłada się setki lub tysiące lat, zalegając i zatruwając nasze środowisko. Co nam daje recykling? Oprócz zmniejszenia ilości śmieci, surowce wprowadzone ponownie do obiegu pozwalają też zaoszczędzić wodę i energię, które zużylibyśmy do wytworzenia nowego produktu – na przykład słoika czy butelki.

Żeby wyprodukować tonę papieru, potrzeba ściąć ok. 15-20 drzew, i choć nie można go recyklingować w nieskończoność, to nawet jednokrotne zrecyklingowanie tony papieru pozwala nie tylko zaoszczędzić drzewa, ale też ok. 20 tysięcy litrów wody, a także zmniejszyć emisję zanieczyszczeń w powietrzu aż o 30 kilogramów.

Również wyprodukowanie nowej puszki aluminiowej jest energochłonne, tymczasem aluminium z puszek można przetwarzać wiele razy, a pochłania to nawet 95% mniej energii elektrycznej w porównaniu z jego produkcją.

A jak to wygląda w przypadku plastiku i innych tworzyw sztucznych? Nie każdy rodzaj tworzywa nadaje się do powtórnego przetworzenia, ale z tych, które się nadają, produkuje się między innymi worki na śmieci, meble ogrodowe, doniczki, pojemniki, ale też odzież, zabawki, elementy maszyn. W tej dziedzinie mamy szczególnie dużo do poprawy, jako że w krajach takich jak Dania czy Szwecja tworzywa sztuczne prawie wcale nie trafiają do składowisk, tymczasem w Polsce ten odsetek sięga nawet 80%. I chociaż prawidłowe segregowanie odpadów może początkowo wymagać od nas nieco więcej czasu i energii, to jeśli będziemy w tym konsekwentni, z czasem wejdzie nam w nawyk tak, że będziemy oddzielać od siebie surowce bez zastanowienia.

Oprócz tego, gdzie co wyrzucić, warto pamiętać też, jak to robić. Opakowania powinny być opróżnione z zawartości, ale nie myte – chyba że gmina zaleca inaczej. Pojemniki i wieczka wyrzucamy osobno. Puszki i butelki powinniśmy wyrzucać zgniecione. Butelki po sosach czy olejach warto wyrzucać zgniecione, a następnie zakręcone.

Powinno się też oddzielać od siebie różne elementy wyrzucanych odpadów – oczywiście, o ile jest to możliwe. Warto na przykład rozkręcić długopis (i wrzucić wszystkie elementy do pojemnika na odpady zmieszane) czy butelkę po płynie do mycia szyb (i wrzucić wszystko do pojemnika na metale i tworzywa sztuczne). Od plastikowych opakowań możemy też (choć nie musimy) oderwać etykietę i wyrzucić ją osobno. Z kartonu po przesyłce warto oderwać taśmę klejącą.

Do pojemnika na odpady zmieszane trafia przede wszystkim to, czego nie można wyrzucić do żadnego innego pojemnika. Będzie to więc na przykład zatłuszczony papier, soczewki kontaktowe, zużyte gąbki, stara szczoteczka do zębów, zbite lusterko czy kubek, kredki i ołówki, chińskie pałeczki, zepsute jajko albo resztki potraw zawierających mięso, brudny ręcznik papierowy czy poplamiony tłuszczem karton albo styropian. Do tego pojemnika powinny również trafić takie przedmioty jak gumki do włosów czy guziki niezależnie od materiału, z jakiego są wykonane (powodem jest ich mały rozmiar).

Właściwe dla naszego miejsca zamieszkania punkty PSZOK, odbioru elektrośmieci, leków czy baterii najlepiej odnaleźć w Internecie lub w urzędach gmin. Dla przykładu, baterie zbierają wszystkie punkty PSZOK, a oprócz tego wiele sklepów, urzędów, szkół i przedszkoli. W niektórych regionach większe elektrośmieci mogą zostać od nas odebrane bezpłatnie z domu, gdy umówimy odbiór telefonicznie lub online na stronie podmiotu właściwego dla naszej gminy.

Podobnie odpady wielkogabarytowe są najczęściej odbierane we wcześniej wyznaczonych terminach – ustala je administrator nieruchomości. Wówczas przez maksymalnie dobę przed wyznaczonym odbiorem można je składować w wyznaczonym przez administratora miejscu. Do gabarytów zaliczają się nie tylko meble, ale i materace, odpady po remoncie, ramy okienne i drzwi, duże zabawki (nieelektryczne i nieelektroniczne), elementy ceramiki łazienkowej, takie jak sedes, wanna czy umywalka. Również bardzo duży karton powinien zostać zaliczony do odpadów wielkogabarytowych.

Co ciekawe, konieczność oddawania do specjalnego punktu dotyczy również oleju jadalnego. Resztki oleju po smażeniu powinniśmy zlewać do jednego pojemnika i oddawać do PSZOK. Nie wolno wylewać go do kanalizacji (ani do umywalki czy toalety), bo może to powodować zatykanie się rur.

Do żółtych pojemników powinniśmy wrzucać metale i tworzywa sztuczne. Ale czy wszystkie? Rzecz jasna – nie. Tu również warto poznać kilka zasad, które pozwolą nam właściwie segregować ten rodzaj odpadów.

Na co dzień do żółtego pojemnika wrzucamy przede wszystkim plastikowe i foliowe opakowania po produktach spożywczych, również olejach jadalnych czy oliwach. Powinny one być opróżnione, ale nie umyte – i tak są później myte w sortowni, więc byłaby to niepotrzebna strata wody, którą przecież chcemy oszczędzać. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy nasza gmina wyraźnie zaleca mycie odpadów.

Warto wiedzieć, że butelki i inne opakowania powinny być też zgniecione. Zakrętki można zbierać osobno i oddawać do jednej ze zbiórek, które często są organizowane przez różne instytucje, m.in. zakłady pracy czy przedszkola i szkoły.

Trafią tu również wszelkie kawałki folii aluminiowej, wieczka od jogurtów itp., a także foliowe worki i reklamówki.

Dokonując codziennych wyborów zakupowych, warto stawiać na takie produkty, po których opakowanie będzie mogło zostać powtórnie przetworzone lub które zostało wykonane z surowca pochodzącego z recyklingu.

Ponieważ nie zawsze posiadamy taką wiedzę, najlepiej jest postawić na świadome, proekologiczne marki. Dla przykładu, wszystkie opakowania kosmetyków tołpa z linii pure trends pochodzą w 100% z recyklingu i są zdatne do dalszego przetwarzania (oraz przezroczyste, co ułatwia recykling).

Ponadto nie posiadają żadnych zbędnych elementów i mają zmniejszoną gramaturę, nie są foliowane ani nie dołącza się do nich ulotek. Nawet etykiety wytwarzane są z biomateriału (pozyskanego w procesie przetwarzania trzciny cukrowej) z certyfikatem „I AM GREEN”. Ponadto na opakowaniach znajdziemy odpowiednie oznaczenia, do jakiego pojemnika należy je wyrzucić. Zawierają też one kod QR, pod którym znajdziemy więcej informacji o danym produkcie. Kartoniki, w które pakowane są niektóre produkty, pochodzą z kartonu makulaturowego w 100% z recyklingu i są zadrukowane od wewnątrz (dzięki czemu nie ma potrzeby dołączania ulotki). Korzystając z takich produktów, mamy ułatwione zadanie segregowania odpadów, a dodatkowo jesteśmy jeszcze bardziej eko.

Do pojemnika na papier, oznaczonego na niebiesko, wrzucamy przedmioty (lub ich fragmenty) z papieru lub kartonu. Nie jest to jednak aż tak proste, jak mogłoby się wydawać. Istnieją wykluczenia, które sprawią, że dany przedmiot nie będzie mógł znaleźć się w tym koszu.

Papier nie może być zatłuszczony ani bardzo brudny. Odpada więc zabrudzony karton po pizzy, papierek po maśle, ale też zwykła kartka, jeśli są na niej tłuste plamy (ewentualnie można oderwać zatłuszczony fragment i do niebieskiego pojemnika wrzucić ten czysty). Warto też pilnować, by do pojemnika na papier nie dostała się wilgoć ani inne substancje mogące go zabrudzić. Ponadto nie każdy rodzaj papieru się nada – na przykład termiczny nie powinien wylądować w tym pojemniku.

Odpady bio oddzielamy, aby trafiły na kompostownik. Z tego względu warto bardzo restrykcyjnie pilnować obostrzeń i wytycznych dotyczących tego, co powinno się tam znaleźć. Kompost bowiem nie powinien być zanieczyszczony niektórymi substancjami.

Co do zasady, w pojemniku na odpady bio lądują resztki organiczne, głównie z naszych stołów. Ważne jest jednak, że nie powinny być to resztki odzwierzęce – jedynym wyjątkiem są skorupki jajek. Wrzucając do tego pojemnika resztki jedzenia, zastanówmy się, czy wśród składników nie było odzwierzęcych produktów. Dlatego jak najbardziej można tam umieścić nieświeżą surówkę, ale już sałatkę z kurczakiem lub tuńczykiem – nie. Pierogi z jagodami mogą być wyrzucone jako odpad bio, ale pierogi z mięsem już nie. Jajko powinniśmy wyrzucić do zmieszanych, chyba że mamy możliwość oddzielenia samej skorupki. Do odpadów bio nie powinny też trafić kocie odchody, sierść, ludzkie włosy czy paznokcie, ziemia ani jadalne oleje.

Jeśli chcemy wyrzucić zwiędłego kwiatka doniczkowego, należy oddzielić od siebie wszystkie części – doniczka plastikowa powinna trafić do pojemnika na tworzywa sztuczne (ceramiczna – do zmieszanych); ziemię również należy wysypać do zmieszanych. Natomiast samą roślinę można wrzucić do śmieci bio.

Gdy sprzątamy po naszych zwierzętach, to również odpady nie nadają się do pojemnika bio. Koci żwirek wraz z zanieczyszczeniami powinien trafić do zmieszanych. Podobnie trociny z klatki gryzoni czy piasek z klatki papugi.

Kwestią, o której często zapominamy, jest też pytanie o to, w czym wyrzucać odpady bio. Nie powinny to być zwykłe foliowe worki, bo gdy w sortowni trafią do rozrywarki, zanieczyszczą folią wszystkie odpady bio, uniemożliwiając powstanie z niej kompostu. Co bardzo ważne, również worki biodegradowalne nie rozwiązują problemu. Powinny to być worki kompostowalne, z certyfikatem oznaczonym odpowiednim symbolem. Ewentualnie można je wyrzucać również w torbie papierowej.

Jeśli chodzi o szkło, sprawa jest nieco prostsza. Większość szklanych czy porcelanowych przedmiotów w naszym domu nie nada się do przetworzenia, więc jeśli zechcemy je wyrzucić, powinny trafić do odpadów zmieszanych. Opakowanie na szkło przeznaczone jest wyłącznie na szkło opakowaniowe – czyli butelki i słoiki. Ponadto niektóre gminy dodatkowo wprowadzają podział na szkło białe i kolorowe.

Jak segregować szkło? Po pierwsze, musi ono być niepotłuczone. Po drugie, powinniśmy pozbawić je etykiet i zakrętek (kapsle i zakrętki od słoików powinny wylądować w pojemniku na tworzywa sztuczne). Musimy je opróżnić z zawartości, ale nie musimy go myć (chyba że gmina zaleca inaczej).